Met Prinsjesdag zijn de plannen voor het afschaffen van het pensioen in eigen beheer gepresenteerd. Vanaf 1 januari 2017 heeft u niet meer de mogelijkheid om het pensioen in eigen beheer op te bouwen. Wat zijn de mogelijke effecten van de nieuwe wetgeving en welke opties heeft u precies voor uw pensioenopbouw?
De heer Jansen, gehuwd en 55 jaar, heeft als DGA pensioen in de eigen BV opgebouwd. Zijn salaris is € 75.000 per jaar. Uitgangspunt is dat de heer Jansen een AOW van € 9.700 zal ontvangen en een lijfrente-uitkering van ongeveer € 4.000 bruto per jaar. Het totale pensioenvooruitzicht in de BV op 67 jaar is € 35.000 per jaar. Het nabestaandenpensioen is 70% € 24.500 per jaar. Vanaf 1 januari 2017 is het niet meer mogelijk pensioen in de eigen BV op te bouwen. Vanaf dat moment moet er een keuze gemaakt worden uit de drie mogelijkheden: het opgebouwde pensioen bevriezen, het pensioen omzetten in een oudedagsverplichting of het opgebouwde pensioen afkopen tegen een gunstig fiscaal tarief.
De financiele situatie van de heer Jansen is als volgt:
Opgebouwd ouderdomspensioen: € 22.500
Opgebouwd nabestaandenpensioen: € 15.750
Fiscale waardering: € 175.000
Commerciële waardering: € 580.000
De heer Jansen heeft keuze uit drie mogelijkheden voor zijn pensioenopbouw:
Vanaf 1 januari wordt er geen extra pensioen meer opgebouwd. Het pensioen dat tot 1 januari 2017 is opgebouwd wordt 'bevroren'. In dit geval blijft het pensioen van de heer Jansen ter grootte van € 22.500 staan. De pensioenvoorziening dient jaarlijks actuarieel berekend te worden. Dit zorgt voor een jaarlijkse stijging van de pensioenvoorziening. Deze stijging komt ten laste van de winst.
De fiscale waardering is gebaseerd op de wettelijke waarderingsregels met 4% rekenrente voor het pensioen in eigen beheer. De commerciële waardering is een schatting van het bedrag dat een verzekeraar nodig heeft om het pensioen daadwerkelijk uit te kunnen keren vanaf de pensioendatum. Hierbij wordt onder andere rekening gehouden met de werkelijke (op dit moment zeer lage) rente, maar ook de hoge kosten voor de indexatie.
De Belastingdienst stelt zich op het standpunt dat, voor zover mogelijk, de BV een extra buffer in het eigen vermogen moet aanhouden ter grootte van het verschil tussen de commerciële en fiscale waarde. In dit voorbeeld € 580.000 -/- € 175.000 = € 405.000. Dat betekent in ieder geval dat pas dividend uit de BV kan worden opgenomen, nadat een eigen vermogen is opgebouwd van € 405.000. Dit probleem, dat ontstaan is door de zeer lage rentestand, noemt men ook wel de dividendklem.
Vanaf de pensioendatum dient de BV jaarlijks een pensioen uit te keren van € 22.500 bruto per jaar. In verband met de toegezegde indexatie zal het pensioen jaarlijks moeten stijgen. De uitkering dient levenslang te zijn. Mocht de BV op een bepaald moment geen pensioen meer kunnen uitkeren, dan kan de BV onder voorwaarden worden geliquideerd.
De heer Jansen kan besluiten de pensioenregeling in 2017 om te zetten naar een oudedagsverplichting (ODV). Stel dat omzetting plaatsvindt per 1 januari 2017. De fiscale waarde ad € 175.000 is vanaf 1 januari 2017 het gespaarde bedrag in ODV. Jaarlijks wordt dit bedrag opgerent met de dan geldende rente. De nieuwe regeling kent geen verschil tussen commerciële en fiscale waardering. Dit geeft als groot voordeel dat de 'dividendklem' van de baan is.
Op de pensioendatum zal, bij een gemiddeld rendement van 2,5%, een bedrag gespaard zijn van
€ 235.000. De DGA heeft dan de volgende keuzes:
de BV jaarlijks een uitkering te laten doen met een looptijd van 20 jaar;
het bedrag omzetten in een bancaire lijfrente;
het bedrag omzetten in een levenslange lijfrente.
Indien de heer Jansen besluit de BV de uitkeringen te laten gelden vanaf zijn AOW-datum, dan moet de looptijd van de uitkeringen 20 jaar bedragen. De uitkering in het eerste jaar bedraagt 1/20 van de reserve ad € 235.000 = € 11.750. De uitkering in het tweede jaar zal iets hoger zijn als gevolg van de rentebijschrijving voor dat jaar (de rekensom voor het tweede jaar is: 1/19 x [€ 235.000 -/- € 11.750]+ rente). Enzovoort.
Indien de heer Jansen besluit het gespaarde bedrag van € 235.000 om te zetten in een bancaire lijfrente, dan gaat de bank een uitkering doen. Dit wordt een vast bedrag gedurende bijvoorbeeld 20 jaar van € 15.000 bruto per jaar. De bank keert altijd, onafhankelijk van het aantal jaren dat de heer Jansen in leven is, 20 jaar € 15.000 per jaar uit. Ook een kortere uitkering met een hoger bedrag is onder bepaalde voorwaarden mogelijk.
Indien de heer Jansen verzekerd wil zijn van een levenslange uitkering, kan hij zich wenden tot een verzekeraar. Een bedrag van € 235.000 geeft dan een levenslange uitkering van bijvoorbeeld € 9.000 en keert uit zolang de heer Jansen of zijn echtgenote in leven is.
Van belang is dat het omzetten in een (bancaire) lijfrente ook vóór de pensioendatum reeds mogelijk is. De liquiditeiten dienen dan uiteraard wel de BV te verlaten.
Op basis van de algemene wettelijke regelingen heeft de partner recht op 50% van het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen én op het volledig opgebouwde nabestaandenpensioen. Deze rechten gelden over en weer. De nieuwe oudedagsverplichting (ODV) kent geen wettelijke verdeling bij echtscheiding. Op het moment van omzetting verspeelt de partner daarom het recht op pensioenverevening bij een eventuele echtscheiding. Omzetting van de pensioenregeling naar een ODV kan daarom alleen indien de partner hiermee akkoord gaat. Voordat een akkoordverklaring ondertekend wordt zal aan de partner uitdrukkelijk moeten worden uitgelegd, welk recht zij had indien nu of later sprake zou zijn van echtscheiding.
Opgebouwd 50% ouderdomspensioen - € 11.250
Opgebouwd nabestaandenpensioen - € 15.750
Fiscale waardering - € 100.000
Commerciële waardering - € 350.000
De commerciële waardering is een momentopname en is afhankelijk van rentestand (nu minder dan 1%) en de hoogte van de indexatie van het pensioen.
Omdat mevrouw Jansen geen rechten heeft op pensioenverevening, kan gekeken worden naar een bepaalde vorm van compensatie in het geval er sprake is van echtscheiding. Bij de bepaling van de compensatie kan een eventueel door mevrouw Jansen opgebouwd pensioen worden betrokken.
De heer Jansen heeft ook de keuze om het opgebouwde pensioen in zijn geheel af te kopen. Dit gaat gepaard met een kortingsregeling die in het 2017 hoger is dan in 2018 of 2019. Bij afkoop keert de BV de fiscale pensioenvoorziening aan de heer Jansen uit en wordt er een korting op de inkomstenbelasting gegeven. Per saldo zal de heer Jansen ongeveer 35% belasting betalen.
De BV keert uit € 175.000
Inkomstenbelasting € 61.250
Netto te ontvangen € 113.750
Ook bij de keuze van afkoop zal de partner goed geïnformeerd moeten worden en zal er over een mogelijk toekomstige compensatie bij een eventuele echtscheiding moeten worden gesproken.
Voor de heer Jansen is het moeilijk op basis van deze gegevens een beslissing te nemen.
Pensioen afkopen lijkt gunstig, maar kost veel liquiditeiten. Op het moment dat er gekeken wordt naar zijn totale oudedagsvoorziening blijkt dit zonder het pensioen van de BV zeer mager te zijn. Hij heeft dan een AOW van € 9.700 en een lijfrente-uitkering van € 4.000.
Het berekende inkomen op 67 jaar bij omzetting in een ODV geeft aan dat de uitkering uit hoofde van deze ODV betrekkelijk laag belast wordt vanaf die leeftijd. De gemiddelde belastingdruk is dan ongeveer 25%.
Gezien het feit dat afkoop de nodige liquiditeiten vergt en de fiscale voordelen voor zich spreken kiest de heer Jansen voor omzetting naar de ODV.
Mocht de heer Jansen zijn pensioen (deels) verzekerd hebben bij een professionele verzekeraar, dan is er nog een extra aandachtspunt. Een pensioen dat bij een verzekeraar is opgebouwd in de periode waarin de pensioengerechtigde als directeur groot aandeelhouder kwalificeert (hiervan is sprake bij het houden van meer dan 10% van de aandelen in de werkgever BV), kan naar de BV worden overgedragen. De BV neemt hierbij uiteraard ook de verplichting over om het pensioen uit te keren. Op basis van het wetsvoorstel kan het extern verzekerde pensioen alleen nog in 2016 naar de BV overgedragen worden. Vanwege de verwachte verwerkingstijd bij de verzekeraar is het van belang om de mogelijkheid tot waardeoverdracht op korte termijn te beoordelen en indien gewenst, de verzekeraar zo spoedig mogelijk te verzoeken tot overdracht van het pensioenkapitaal over te gaan.
